سیتولوژی شاخه ای از پاتولوژی است که به بررسی و تشخیص بیماری ها در سطح سلولی می پردازد. از بررسی های سیتولوژی می توان در تشخیص انواع سرطان ها و همچنین بیماری های التهابی و عفونی استفاده کرد. آزمایش سیتولوژی عموماً بر روی نمونه سلول های آزاد و یا قسمتی از بافت انجام می شود.
آزمایش سیتوپاتولوژی اغلب با نام تست اسمیر نیز شناخته می شوند چرا که در آن تشخیص اغلب با استفاده ازتهیه ی گسترشی از سلول های مورد نظر بر روی لام (اسمیر) و بررسی میکروسکوپی آن انجام می گیرد.
سیتوپاتولوژی (سلول شناسی) برای بررسی سیتولوژی نمونه های بیماران را به روش های زیر می توان به دست آورد:
Exfoliative Cytology: (برداشتن سلولهای ریخته شده) در این روش نمونه های سلولی ریخته شده بررسی می شود و از هیچ ابزاری برای تهیه نمونه استفاده نمی شود. مثل اسمیر واژن ( پاپ اسمیر)، خلط، ادرار، مخاط دهان و مایعات بدن.
Abrative Cytology: عبارت است از بررسی سیتولوژی سلولهای برداشت شده با کمک تماس، کشیدن و یا خراشیدن . که برای این منظور از ابزار خاصی استفاده می شود. مثل اسمیر سرویکس (دهانه رحم)
Washing or Lavage Technique: عبارت است از تهیه نمونه از بیمار توسط شستشو با مایع مثل تزریق مایع به داخل ریه ها و برداشت نمونه یا تزریق مایع به داخل حناق (شکم) یا مثانه و تهیه نمونه
Aspirating Cytology: عبارت است از تهیه نمونه با استفاده از سوزن باریک و میکدن توسط سرنگ.
Intraopertive Cytology: عبارت است از بررسی نمونه های سیتولوژی حاصل از جمع آوری حین عمل جراحی.
